Vấn đề nghiên cứu là một vấn đề cấp bách, khó khăn, cần người nghiên cứu giải quyết. Vì vậy, để tìm câu hỏi nghiên cứu, chúng ta phải tự hỏi mình xem có vấn đề nào gây bức xúc, lo lắng, trăn trở cho cá nhân mình, cho mọi người, cho xã hội.
Bản chất của các quan sát thường đặt ra các câu hỏi, đặt ra các “bài toán” nghiên cứu cho các nhà khoa học, nhà nghiên cứu. Các câu hỏi đặt ra phải đơn giản, cụ thể, rõ ràng (xác định giới hạn và phạm vi nghiên cứu) và cách thức tiến hành thí nghiệm để kiểm chứng và trả lời chúng. Chẳng hạn câu hỏi: “Hôm nay có bao nhiêu học sinh đi học?”. Đơn giản chỉ cần đếm số lượng sinh viên đăng ký vào trường để đi đến câu trả lời. Nhưng một câu hỏi khác được đặt ra: “Tại sao bạn đến trường hôm nay?”. Rõ ràng, trả lời câu hỏi này thực sự hơi khó, và thí nghiệm phức tạp hơn vì các sinh viên được khảo sát.
Các câu hỏi thường bắt đầu như thế này: như thế nào, bao nhiêu, ở đâu, ở đâu, khi nào, ai, tại sao, cái gì…? Đặt câu hỏi hay đặt ra một “vấn đề” nghiên cứu là cơ sở để nhà khoa học lựa chọn một đề tài nghiên cứu phù hợp. Sau khi chọn chủ đề nghiên cứu, một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất trong phương pháp nghiên cứu là thu thập tài liệu tham khảo (phương pháp thu thập thông tin thay đổi tùy theo loại hình nghiên cứu).
Chúng ta biết rằng khoa học vẫn chưa giải quyết được nhiều vấn đề lý thuyết hoặc ứng dụng. Sự thiếu kiến thức này được gọi là lỗ hổng kiến thức. Nếu những lỗ hổng kiến thức này được xác định trong lĩnh vực chuyên môn của họ, các nhà nghiên cứu có thể định hướng các ý tưởng nghiên cứu để giải quyết lỗ hổng kiến thức này.
Trong phạm vi khoa học kinh tế, vấn đề được nghiên cứu là những tồn tại, khó khăn, trở ngại của các quan hệ kinh tế giữa con người với nhau trong xã hội.
Với kinh tế học vi mô, các câu hỏi nghiên cứu chính liên quan đến hành vi của các cá nhân trong xã hội đối với việc phân bổ các nguồn lực khan hiếm, các quyết định về cung và cầu hàng hóa và dịch vụ. Mối quan hệ giữa dịch vụ và giá cả hàng hóa, dịch vụ.
Đối với kinh tế vĩ mô, điều mà chúng ta thường lo lắng là những bất ổn vĩ mô như lạm phát, chính sách tiền tệ, chính sách tỷ giá hối đoái, chính sách tài khóa, khóa chặt các hoạt động kinh tế quốc dân, đầu tư và hiệu quả đầu tư, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thất nghiệp, tiền lương… … các dạng vấn đề trong lĩnh vực này thường gây căng thẳng và bất ổn tâm lý ở mọi tầng lớp trong xã hội và được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm.
Các vấn đề phát triển kinh tế thường rất toàn diện và liên quan chặt chẽ đến các vấn đề xã hội, văn hóa và thể chế. Các vấn đề về tăng trưởng và phát triển, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, dịch chuyển lao động, phân phối phúc lợi và công bằng xã hội như nghèo đói và bất bình đẳng, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên và trí tuệ. Tri thức nhân loại cho tăng trưởng và phát triển bền vững thường được quan tâm nghiên cứu
mai thị hồng nhung
