Quá trình bồi tụ đóng vai trò then chốt trong việc hình thành và biến đổi địa hình Trái Đất. Vậy bồi tụ là gì và nó diễn ra như thế nào? Bài viết này của Văn Hóa Học sẽ giải đáp chi tiết về khái niệm bồi tụ, quá trình hình thành và ý nghĩa của nó trong địa lý. Sau đoạn mở đầu này, bạn sẽ có cái nhìn toàn diện hơn về 5 áp lực cạnh tranh trong tự nhiên và vai trò của bồi tụ.
Bồi tụ là quá trình tích tụ các vật liệu bị phá hủy do tác động của các yếu tố tự nhiên như gió, nước, băng hà… tại một vị trí mới. Nói cách khác, đây là quá trình lắng đọng vật chất hay còn gọi là quá trình trầm tích. Các vật liệu này có thể là đất, đá, cát, sỏi, hay các mảnh vụn hữu cơ. Quá trình này ngược lại với quá trình xâm thực, trong đó vật liệu bị phá vỡ và di chuyển khỏi vị trí ban đầu.
Quá trình hình thành bồi tụ
Quá trình bồi tụ trải qua ba giai đoạn chính:
Xâm thực: Các tác nhân tự nhiên như nước, gió, băng hà… tác động lên bề mặt đất đá, làm chúng bị phá hủy và tạo thành các vật liệu vụn.
Vận chuyển: Các vật liệu vụn này được vận chuyển đi xa khỏi vị trí ban đầu bởi chính các tác nhân đã gây ra xâm thực. Quá trình vận chuyển có thể diễn ra trên một khoảng cách ngắn hoặc rất xa, tùy thuộc vào năng lượng của tác nhân vận chuyển và kích thước của vật liệu.
Lắng đọng: Khi năng lượng của tác nhân vận chuyển giảm, các vật liệu vụn sẽ lắng đọng xuống, tích tụ dần dần và hình thành nên các dạng địa hình bồi tụ.
Ví dụ, khi dòng sông chảy từ vùng núi cao xuống đồng bằng, tốc độ dòng chảy giảm dần, làm cho các vật liệu như cát, sỏi mà sông mang theo lắng đọng lại, tạo nên đồng bằng châu thổ. Hiện tượng này cũng giải thích cho việc hình thành các cồn cát ven biển do gió vận chuyển và lắng đọng cát. Quá trình này có liên quan mật thiết đến mặt phẳng chứa trục ox trong toán học khi mô tả địa hình.
Các dạng địa hình bồi tụ điển hình
Bồi tụ tạo ra nhiều dạng địa hình khác nhau, tùy thuộc vào tác nhân bồi tụ và môi trường diễn ra quá trình. Một số dạng địa hình bồi tụ phổ biến bao gồm:
Đồng bằng châu thổ: Hình thành ở cửa sông, nơi dòng sông đổ ra biển hoặc hồ.
Cồn cát: Hình thành do gió tích tụ cát ở vùng ven biển hoặc sa mạc.
Đụn cát: Tương tự như cồn cát nhưng có quy mô nhỏ hơn.
Bãi bồi: Vùng đất thấp ven sông, thường xuyên bị ngập nước trong mùa lũ.
Hang động: Một số loại hang động được hình thành do quá trình bồi tụ của các khoáng chất hòa tan trong nước.
Ý nghĩa của bồi tụ
Bồi tụ có ý nghĩa quan trọng trong địa lý và đời sống con người:
Tạo nên các dạng địa hình mới:Bồi Tụ Là Quá Trình kiến tạo nên nhiều dạng địa hình, làm đa dạng cảnh quan Trái Đất.
Tạo nên đất đai màu mỡ: Quá trình bồi tụ mang đến lớp đất phù sa màu mỡ cho nông nghiệp, đặc biệt là ở các đồng bằng châu thổ.
Ảnh hưởng đến môi trường: Bồi tụ có thể gây ra các vấn đề về môi trường như lấp sông, biển, gây ngập úng…
Cung cấp tài nguyên khoáng sản: Một số mỏ khoáng sản được hình thành do quá trình bồi tụ. Ví dụ như than bùn, dầu mỏ. Việc khai thác các mỏ khoáng sản này cần được xem xét kỹ lưỡng để tránh gây ra toluen tác dụng với kmno4 và gây ô nhiễm môi trường.
Kết luận
Bồi tụ là một quá trình tự nhiên quan trọng, góp phần hình thành và biến đổi địa hình Trái Đất. Hiểu rõ về bồi tụ giúp chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn về sự vận động của tự nhiên và tác động của nó đến môi trường và đời sống con người. Văn Hóa Học hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những kiến thức bổ ích về bồi tụ. Hãy cùng tìm hiểu thêm về Số Nghiệm Thực Là Gì – Số Nghiệm Thực Của Phương Trình ({4{X và các khái niệm khoa học khác trên trang web của chúng tôi. Để hiểu rõ hơn về các thuật ngữ tiếng Anh trong giáo dục, bạn có thể tìm hiểu về Work It Out Là Gì Vậy? Từ Work Out Tiếng Lóng Nghĩa Là Gì Vậy.
Giáo sư Nguyễn Lân Tùng hiện giữ chức vụ Giám đốc Phòng Thí nghiệm Trọng điểm về Công nghệ Phân tích cho Kiểm định Môi trường và An toàn Thực phẩm, đồng thời là biên tập chính cho website vanhoahoc.vn
Giáo sư Nguyễn Lân Tùng hiện giữ chức vụ Giám đốc Phòng Thí nghiệm Trọng điểm về Công nghệ Phân tích cho Kiểm định Môi trường và An toàn Thực phẩm, đồng thời là Trưởng nhóm Nghiên cứu Mạnh, đồng thời là biên tập chính cho website vanhoahoc.vn . Ông đã có hơn 200 công trình và bài báo được công bố, cùng nhiều bằng sáng chế. Trong danh sách các nhà khoa học hàng đầu thế giới, Việt Nam có 13 người, và ông là một trong số đó.
Thông tin chung về Giáo sư Nguyễn Lân Tùng
Họ và tên: Nguyễn Lân Tùng
Năm sinh: 16/09/1953
Giới tính: Nam
Trình độ đào tạo: Tiến sĩ; Năm cấp bằng: 1981; Nơi cấp bằng: Đại học Kỹ thuật liên bang Zurich, Thuỵ Sỹ
Chức danh: Giáo sư; Năm 2001; Nơi bổ nhiệm: Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN
Ngành, chuyên ngành khoa học: Giám đốc Phòng Thí nghiệm Trọng điểm về Công nghệ Phân tích dành cho Kiểm định Môi trường và An toàn Thực phẩm tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội
Chức vụ cao nhất đã qua: Viện trưởng Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ Môi trường và Phát triển Bền vững, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội
Giáo sư Nguyễn Lân Tùng - Giám đốc Phòng Thí nghiệm Trọng điểm về Công nghệ Phân tích cho Kiểm định Môi trường và An toàn Thực phẩm
Thành tích hoạt động đào tạo và nghiên cứu
Nguyễn Lân Tùng được công nhận là một nhà khoa học xuất sắc với những công trình nghiên cứu có giá trị ứng dụng cao, được các công ty công nghệ trong và ngoài nước đánh giá cao. Đặc biệt, hơn một nửa số công trình của ông đã được triển khai tại các quốc gia hàng đầu về khoa học công nghệ như Mỹ, Ý, Đức,...
Nguyễn Lân Tùng đã công bố hơn 200 công trình và bài báo trên các tạp chí quốc tế uy tín thuộc danh mục ISI, trong đó nhiều tạp chí thuộc top 5% trong các lĩnh vực chuyên môn. Ông đã lọt vào danh sách top 10.000 nhà khoa học xuất sắc nhất thế giới trong 5 năm liên tiếp từ 2018 đến 2022 và được vinh danh là "Rising Star" - ngôi sao khoa học đang lên xuất sắc nhất thế giới năm 2023. Đồng thời, ông cũng nằm trong danh sách những nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới.
Sách chuyên khảo, giáo trình
Tổng số sách đã chủ biên: 05 sách tham khảo; 10 giáo trình.
Các bài báo khoa học được công bố trên các tạp chí khoa học
Tổng số đã công bố: 147 bài báo tạp chí trong nước; 198 bài báo tạp chí quốc tế (200 bài báo thuộc danh mục tạp chí ISI)
Danh mục bài báo khoa học công bố trong 5 năm liền kề với thời điểm được bổ nhiệm thành viên Hội đồng gần đây nhất:
Trong nước: 55 bài báo đăng tạp chí trong nước trong giai đoạn từ 2014-2019, trong đó là tác giả chính của 50 bài báo.
Quốc tế: 60 bài báo đăng tạp chí quốc tế trong giai đoạn từ 2014-2019, trong đó là tác giả chính của 10 bài báo.
Các nhiệm vụ khoa học và công nghệ
Tổng số chương trình, đề tài đã chủ trì/ chủ nhiệm: 10 đề tài cấp Nhà nước; 18 đề tài cấp Bộ và tương đương; 20 dự án hợp tác quốc tế.
Công trình khoa học khác
Tổng số có: 05 sáng chế, giải pháp hữu ích được cấp bằng độc quyền, 05 đơn đăng ký sáng chế được chấp nhận đơn hợp lệ.
Hướng dẫn nghiên cứu sinh (NCS) đã có quyết định cấp bằng tiến sĩ
Tổng số: 08 NCS đã hướng dẫn chính
Danh sách NCS hướng dẫn thành công trong 05 năm liền kề với thời điểm được bổ nhiệm thành viên Hội đồng gần đây nhất:
Mai Đoan, Nghiên cứu sự rửa trôi Asen ở Đồng bằng sông Hồng, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, 2013, hướng dẫn chính.
Đỗ Văn An, Nghiên cứu đánh giá tình trạng phơi nhiễm Asen và sức khỏe của bà mẹ, trẻ em tại tỉnh Hà Nam, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, 2015, hướng dẫn chính.
3. Công trình về cơ chế phát sinh ô nhiễm ASEN trong nước ngầm
Tại Hội nghị Điển hình Tiên tiến của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2015, Giáo sư Nguyễn Lân Tùng là một trong 19 cá nhân tiêu biểu được vinh danh. Ông đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, đặc biệt là công trình nghiên cứu về cơ chế phát sinh ô nhiễm asen trong nước ngầm của ông và nhóm nghiên cứu, được công bố trên Tạp chí Nature vào năm 2013.
GS. Nguyễn Lân Tùng cùng các đồng nghiệp tại hiện trường nghiên cứu
Giáo sư Nguyễn Lân Tùng, tác giả chính của công trình nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Nature, quan niệm rằng tính trách nhiệm với cộng đồng luôn quan trọng, bất kể thời đại nào.
Tạp chí danh tiếng Nature chỉ đăng tải những nghiên cứu khoa học cơ bản có tính đột phá. Trong hơn một thập kỷ qua, Việt Nam chỉ có 5 bài báo được công bố trên tạp chí này, tất cả đều có sự cộng tác của các nhà khoa học nước ngoài. Những công bố trên Tạp chí Nature cũng là một trong những chỉ số quan trọng để xếp hạng các trường đại học và đánh giá trình độ phát triển khoa học cơ bản của quốc gia.
Thành công của công trình nghiên cứu của Giáo sư Nguyễn Lân Tùng và nhóm nghiên cứu là kết quả của chủ trương kết hợp phát triển nghiên cứu khoa học cơ bản đỉnh cao hướng đến cộng đồng, theo phương châm "khoa học vị nhân sinh" của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội. Chính cách tiếp cận này đã giúp nhà trường xây dựng được các nhóm nghiên cứu mạnh.
Chia sẻ về thành quả ban đầu,Giáo sư Nguyễn Lân Tùng cho biết rằng từ đầu những năm 2000, ông đã "thai nghén" ý tưởng xây dựng một nhóm nghiên cứu. Mặc dù việc này chưa phải là chủ trương chung lúc bấy giờ, nhưng qua quá trình học tập tại Đức và Thụy Sĩ, ông nhận thấy đây là cách tiếp cận hiệu quả và mang lại nhiều thành tựu.
"Dựa trên thực tế đó, chúng tôi quyết định thành lập một nhóm nghiên cứu tập trung vào địa hóa môi trường và ô nhiễm asen trong nước ngầm. Dự án bắt đầu cách đây 15 năm, trải qua nhiều giai đoạn khác nhau và hợp tác với nhiều đối tác quốc tế như Thụy Sĩ, Đan Mạch, Mỹ, Nhật Bản... Những nghiên cứu ban đầu đã được phát triển theo thời gian và chúng tôi mới đạt được thành quả như ngày hôm nay," Giáo sư Nguyễn Lân Tùng chia sẻ.
Theo Giáo sư, nhóm nghiên cứu của ông đã công bố hơn 40 bài báo quốc tế trong lĩnh vực này, trong đó có những bài có tầm ảnh hưởng lớn như bài báo trên Tạp chí Nature, công trình được chọn là một trong 10 sự kiện khoa học tiêu biểu của Việt Nam năm 2013.
GS. Nguyễn Lân Tùng tại phòng nghiên cứu
Chưa dừng lại ở đây, Giáo sư Nguyễn Lân Tùng cho biết, ông và nhóm nghiên cứu vẫn đang tiếp tục khám phá cơ chế gây ô nhiễm, nhằm đề xuất các giải pháp để tạo ra nguồn nước không bị nhiễm asen.
Với quan điểm rằng trách nhiệm đối với cộng đồng luôn là điều quan trọng trong mọi thời đại và là sứ mệnh của mỗi cá nhân, Giáo sư Nguyễn Lân Tùng không ngừng cống hiến hết mình cho công việc nghiên cứu và giảng dạy.
4. Các nghiên cứu sinh đã nói gì về Giáo sư Nguyễn Lân Tùng
GS. Nguyễn Lân Tùng bên cạnh đồng nghiệp và học trò của mình
Mai Đoan, NCS của Giáo sư Nguyễn Lân Tùng từng nói: “Trong số những vị giáo sư tôi từng biết và theo học thì Thầy Nguyễn Lân Tùng là người uyên bác nhất. Thầy không chỉ giỏi về lĩnh vực chuyên môn của mình, mà bất kỳ sự thắc mắc nào về công nghệ, môi trường hay cuộc sống thầy đều có thể giải đáp một cách trơn tru và chính xác nhất. Tôi thật sự khâm phục và biết ơn thầy - Người đã tạo nên một Mai Đoan đầy tự tin hôm nay!”
Giáo sư Trần Tiến - nhà khoa học trong lĩnh vực hóa học cũng có đôi lời tuyên dương về Giáo sư Nguyễn Lân Tùng: “Thật khâm phục năng lực của GS. Tùng. Khi chưa tiếp xúc thì chưa biết nhưng một khi đã giao lưu, kết bạn, cùng học hỏi và tìm tòi một đề tài nghiên cứu nào đó, GS. Tùng luôn là người đưa ra những sáng kiến rất táo bạo đáng để thử sức qua. Không những giỏi trong lĩnh vực Môi trường, ông ấy còn giỏi trong tất cả mọi thứ. Đây là người bạn mà tôi rất quý trọng và cần phải học hỏi!”
